صندوق بخشی چیست؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از ابزارهای نوین سرمایه‌گذاری در ایران هستند. در کنار این که صندوق‌های سرمایه‌گذاری به تازگی به بازار سرمایه ایران راه یافته‌اند، تنوع بالایی نیز در آنها دیده می‌شود. در این مقاله قصد داریم صندوق سرمایه‌گذاری بخشی که نوعی از صندوق سرمایه‌گذاری سهامی است را بررسی کنیم.

صندوق سهامی چیست؟

صندوق بخشی زیر مجموعه صندوق سهامی است. صندوق سهامی صندوقی است که بخش بزرگی از پورتفوی خود را (بیش از ۷۰%) به ابزارهای سهامی مانند سهام، حق تقدم سهام و... اختصاص می‌دهد. بنابراین بازدهی این نوع صندوق‌ها با سهام و نوسانات قیمتی آن همبستگی بالایی دارد.

صندوق بخشی چیست؟

صندوق بخشی نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی است که بخش بزرگی از پورتفوی سهامی خود (بیش از ۷۰%) را به صنعت خاصی اختصاص می‌دهد. در واقع صندوق بخشی به‌صورت اختصاصی بر روی یک صنعت خاص سرمایه‌گذاری و فعالیت می‌کند. بنابراین هر صندوق بخشی باید بر روی یک صنعت تعریف شده و اساسنامه خود را تنظیم کند. برای مثال اگر یک صندوق بخشی بر صنعت شیمیایی تعریف شده است، باید بخش بزرگی از پورتفوی خود را به این صنعت اختصاص دهد. البته صندوق بخشی با رعایت حد نصاب‌ها می‌تواند از صنایع و بخش‌های دیگر نیز در پورتفوی خود داشته باشد.

نحوه عملکرد صندوق بخشی چگونه است؟

در صندوق بخشی، بیشتر پورتفوی سرمایه‌گذاری به سهام شرکت‌های صنعتی که صندوق بر مبنای آن تشکیل شده است اختصاص می‌یابد. هدف این نوع صندوق‌ها کسب سود مناسب از صنعتی خاص است. برای مثال، یک صندوق بخشی که بر صنعت پتروشیمی فعالیت می‌کند، متناسب با نوسان قیمت سهام شرکت‌های صنعت فوق بازدهی را نصیب دارندگان خود می‌کند. به همین دلیل بازدهی این نوع صندوق‌ها متغیر بوده و ممکن است در زمان‌هایی عملکردی بهتر یا کمتر از شاخص کل داشته باشند. به‌طور مثال در زمان‌هایی که صنعت پتروشیمی از وضعیت مناسبی برای سرمایه‌گذاری برخوردار است به جای اینکه شما در این صنعت به تحلیل سهام شرکت‌های زیادی بپردازید و از بین آن‌ها انتخاب کنید، می‌توانید با خرید صندوق بخشی پتروشیمی از این صنعت کسب سود کنید. با بزرگ شدن بازار سرمایه و شروع فعالیت صندوق‌های بخشی متنوع، شما می‌توانید با سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ها، از صنایع مختلف بازدهی کسب کنید.

چه صنایعی دارای صندوق بخشی هستند؟

در حال حاضر سازمان بورس و اوراق بهادار اجازه فعالیت صندوق‌های بخشی در ۸ صنعت را صادر کرده است. صنایع شیمیایی، فلزات اساسی، استخراج کانه‌های فلزی، خودرو و ساخت قطعات، سیمان، حمل و نقل، بیمه و صندوق بازنشستگی و در آخر مواد دارویی این ۸ صنعت را تشکیل می‌دهند.

تفاوت صندوق بخشی و صندوق شاخصی چیست؟

شاید برای شما هم سوال پیش آمده باشد که فرق بین صندوق بخشی و صندوق شاخصی چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که صندوق‌های شاخصی و بخشی یک شباهت بزرگ دارند. این که هر دو بر یک پارامتر تعریف شده و سعی دارند پورتفوی سرمایه‌گذاری خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که حداکثر همبستگی را با آن داشته باشند و تفاوت آنها در این است که صندوق‌های شاخصی فقط می‌توانند بر اساس شاخص‌ها فعالیت کنند و صندوق‌های بخشی فقط روی صنایع تمرکز دارند. به‌عنوان مثال فرض کنید که صندوق شاخصی در بازار سرمایه بر روی شاخص کل تعریف شده باشد. پس این صندوق باید پورتفوی خود را به گونه‌ای بچیند که نوسانات آن با شاخص کل متناسب باشد اما صندوق بخشی که بر روی صنعت خاصی فعالیت می‌کند سعی در کسب بازدهی متناسب با نوسان قیمت سهام شرکت‌های داخل آن صنعت دارد. در حال حاضر صندوق‌هایی بر روی شاخص کل، هم وزن و ۳۰یا ۵۰ شرکت بزرگ بازار سهام فعال هستند.

پورتفوی صندوق بخشی

پورتفوی صندوق بخشی متمرکز بر صنعت خاصی بوده و متناسب با نوسانات قیمتی سهام آن صنعت، بازدهی کسب خواهد کرد. برای مثال صندوق بخشی که در صنعت خودرو فعالیت دارد با توجه به وزن‌دهی سهام پورتفوی صندوق بخشی، باید شاهد همبستگی بالایی بین صندوق بخشی خودرو و سهام شرکت‌های ایران‌خودرو، سایپا، بهمن خودرو و غیره باشیم. بنابراین پورتفوی این صندوق‌ها متمرکز برسهام خاص یعنی گروه خودروسازی و قطعات است.

مزایای صندوق بخشی

حال که با کلیات و تعاریف صندوق بخشی آشنا شدیم، باید ببینیم که این صندوق چه مزایایی دارد؟

• با صندوق بخشی نیازی به ساعت‌ها تحلیل صنعت ندارید

تا پیش از این اگر مایل بودید که از صنعت خاصی سهم بخرید، باید زمان زیادی را برای تحلیل و بررسی سهام شرکت‌های آن صنعت صرف می‌کردید. امری که با روی کار آمدن صندوق‌های بخشی تا حدودی مرتفع شده است.

 ​برای مثال فرض کنید بر اساس قانون جدیدی وضعیت سودآوری شرکت‌های پتروشیمی در سال آینده بهبود خواهد یافت. شما با خرید صندوق بخشی شیمیایی، به نوعی متناسب با افزایش قیمت سهام شرکت‌های این صنعت کسب سود  می‌کنید. امری که ممکن بود با انتخاب اشتباه چند سهم در پورتفوی شما محقق نشود. این مسئله در سایر صنایع و صندوق‌های بخشی نیز صدق می‌کند. به‌طور مثال قطعاً صندوق بخشی خودرو نیز تحت تأثیر اخبار این صنعت و نوسانات مثبت سهم‌های دخیل در آن بازدهی مطلوبی را نصیب سرمایه‌‌گذاران در صنعت خودرو خواهد کرد.

• افزایش تنوع پورتفوی سرمایه‌گذاری

شاید در پورتفوی سرمایه‌گذاری خیلی از سهامداران بورس، سهم‌هایی وجود دارد که از یک صنعت هستند و باعث شلوغی پورتفوی و سردرگمی سرمایه‌گذار شده‌اند. برای مثال فرض کنید شما برای کسب بازدهی از صنعت خودرو، اقدام به خرید ۴ سهم از این صنعت می‌کنید. همین امر باعث افزایش ریسک پورتفوی و افزایش تعداد سهام شما خواهد شد. با صندوق بخشی شما پورتفوی منظم‌تری خواهید داشت و البته به تناسب ریسک بالاتر، بازدهی بالاتری را نیز انتظار خواهید داشت.

• کسب بازدهی مناسب با تحلیل و روند صنایع

در صندوق‌های سهامی عادی، شما نمی‌دانید که صندوق‌ها با چه صنایع یا سهامی بیشتر همبستگی داشته و کسب سود می‌کنند. بررسی پورتفوی صندوق‌ها هم به صورت ماهانه کاری دشوار است. خرید و فروش‌ها و تغییرات مداوم پورتفوی این صندوق‌ها، پیش‌بینی روند سوددهی آینده آن‌ها را سخت خواهد کرد. در صندوق‌های بخشی شما به راحتی می‌توانید بازدهی آینده صندوق بخشی را متناسب با صنعتی که بر آن تعریف شده پیش‌بینی کنید.

معایب صندوق بخشی

صندوق بخشی در کنار مزایایی که دارد، معایب مهمی هم دارد که سرمایه‌گذاران باید به آن توجه کنند.

• همبستگی بالای قیمتی با صنعت

بزرگ‌ترین ایراد صندوق بخشی همبستگی بالای آن با صنعت خود است. برعکس مورد بالا را فرض کنید. با وضع قانونی، وضعیت سود‌آوری پتروشیمی‌ها دچار افت شدید می‌شود. با این اتفاق احتمالا صندوق بخشی شیمیایی هم به علت همبستگی با این صنعت وضع خوبی نخواهد داشت. بنابراین در صندوق بخشی باید نقاط ورود، خروج و تحلیلی خوبی داشته باشید.

• نبود تنوع بالا در سرمایه‌گذاری

واضح است که نبود تنوع و تمرکز بر یک دارایی، ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد. با توجه به این که صنایع ما به صورت دسته‌جمعی حرکت می‌کنند، همین امر ریسک صندوق بخشی را افزایش می‌دهد.

سرمایه‌گذاری در صندوق‌های بخشی مناسب چه کسانی است؟

ممکن است گاهی صنعت خاصی در بازار سرمایه بر مدار صعودی قرار گیرد یا به واسطه سیاست‌های دولت یا حتی تغییرات نرخ‌های جهانی، برخی صنایع وضعیت مناسبی پیدا کنند. در چنین مواقعی، سرمایه‌گذاران کار سختی برای انتخاب سهم مناسب برای کسب سود از این صنایع دارند. اما با خرید صندوق بخشی هر صنعت می‌توانید متناسب با بازدهی سهام آن صنعت، سود کسب کنید. اگر به صنعت خاصی علاقه دارید، صندوق بخشی بهترین انتخاب شما خواهد بود. صندوق‌های بخشی در صنایع مهم و شاخص‌سازی نظیر خودرو و شیمیایی گزینه‌ای مناسب برای برخورداری از بازدهی مناسب این صنایع در مقاطع مختلف هستند.